"Sprawa Chrystusa", czyli katolickiej krucjaty przeciw ateizmowi ciąg dalszy

Na ekrany polskich kin trafiła właśnie Sprawa Chrystusa (2017, reż. J. Gunn), która jest kolejnym odcinkiem katolickiej propagandy przeciwko ateizmowi w amerykańskim kinie. Trzeba przyznać, że filmowi Gunna daleko do nieznośnej łopatologii mizernego w wykonaniu Bóg nie umarł (2014, reż. H. Cronk). Mimo wszystko Sprawa Chrystusa zachowuje pasywno-agresywną retorykę wtłaczania ludziom do głowy agitacyjnych haseł.

W "Sprawie Chrystusa" twórcy odeszli od taktyki obalania chochoła ateizmu
na rzecz budowania pomnika katolicyzmu

Wyobraźmy sobie film o małżeństwie katolików. Zakochali się w sobie jeszcze w czasach młodzieńczych i mimo upływu lat ciągle darzą się tą samą dozą czułości i miłości, co kiedyś. On, Lee Strobel jest popularnym, odnoszącym sukcesy dziennikarzem w poczytnej gazecie, ona, Leslie - typową gospodynią domową. W tym sielankowym świecie pojawia się jeszcze dziecko, córka, która jest ostatecznym dopełnieniem ich szczęścia. Podczas rodzinnej kolacji w restauracji mało co nie dochodzi jednak do tragedii. Córka dławi się cukierkiem i jest bliska śmierci. W ostatniej chwili z ratunkiem dziecku przychodzi zbiegiem okoliczności będąca tam także pielęgniarka. Szybko okazuje się jednak, że kobieta jest także ateistką. Leslie postanawia podziękować pielęgniarce i stopniowo, dzięki jej argumentom, zaczyna fascynować się koncepcją braku boga. Lee nie może pogodzić się z nowym światopoglądem żony i postanawia, że ostatecznym uzasadnieniem wiary będzie udowodnienie nieścisłości w teorii ewolucji Darwina. Dziennikarz wyrusza więc na wielką krucjatę przeciwko ateizmowi, podczas której przekona się jednak, że niewiara ma w sobie znacznie więcej sensu, niż mogłoby się wydawać. Teraz wystarczy odwrócić zależności, małżeństwo Strobelów to ateiści, pielęgniarka Alfie jest tak naprawdę katoliczką, a śledztwo dziennikarza dotyczy zmartwychwstania Jezusa, a nie teorii Darwina, i mamy całą Sprawę Chrystusa, opartą na faktach historię nawrócenia Lee Strobela.

Zdecydowanym plusem filmu Gunna jest jakość jego wykonania. Na ekranie doskonale widać zainwestowane w produkcję pieniądze. Kostiumy, scenografia, nawet dobór całkiem dobrych aktorów - to zdecydowany wyróżnik w porównaniu z wcześniejszymi okropnie zrealizowanymi filmami tego typu. Dodatkowo, reżyser nie serwuje widzom sieczki w stylu niesławnego Bóg nie umarł, starając się raczej oprzeć katolicką retorykę na fabule, historii i emocjach, a nie ciągłym powtarzaniu utartych frazesów. To wszystko sprawia, że Sprawa Chrystusa z zewnątrz wcale nie wygląda tak źle, ale szczegółami opowieści ciągle popada w nieprzekonującą dla osoby zainteresowanej tematem, manipulacyjną polemikę.

Wbrew intencjom twórców, od pewnego momentu filmu Leslie zaczyna zachowywać się jak członkini sekty

W opisie pozwoliłem sobie odwrócić role katolicyzmu i ateizmu, żeby podkreślić kluczowy, w filmie jednak niepogłębiony wymiar skutków jakie niesie dla Lee przemiana Leslie. Wystarczy wyobrazić sobie życie z osobą, która po latach spędzonych razem, nagle, pod wpływem zewnętrznych czynników, zmienia swój cały światopogląd i przekonania o świecie. Co ważne, ta metamorfoza charakteru ma się nijak do wcześniej wyznawanych wartości. Trzeba przyznać, że poważny rozdźwięk w takiej sytuacji jest całkowicie uzasadniony. Reżyser wtłacza jednak bohatera w rolę obrażonego pana domu, który postanawia spać na kanapie i upijać się z rozgoryczenia. Inna sprawa, że w filmie Leslie wcale nie sprawia wrażenia sceptycznej ateistki, a raczej niepraktykującej katoliczki, która niezbyt interesowała się swoją religią i wpadła w wir miłości, podczas którego nigdy do głowy nie przyszła jej refleksja na temat własnej wiary.

Osobną sprawą są przedstawiane w filmie argumenty za wiarą w boga. W swoim śledztwie Lee skupia się tylko na postaci Jezusa i jego zmartwychwstaniu, dzięki czemu twórcom łatwo manipulować doborem faktów. Nie wiem tylko, czy autorzy zdawali sobie sprawę jak ironicznie w praktyce wypada zestawienie przekazów o Chrystusie z Iliadą Homera, która - nawet według samego filmu - również była pewną podstawą wiary starożytnych Greków. Wiary, która dzisiaj jest wszakże traktowana jako jakieś pierwotne, zacofane próby zrozumienia otaczającego świata. Są jednak w Sprawie Chrystusa dwa punkty całkowicie zafałszowujące retorykę filmu.

Twórcy filmu umiejętnie dobierają tylko te fakty, które potwierdzają założoną tezę

Pierwszym jest wizyta Lee u doświadczonej psycholog (Faye Dunaway), która dopytuje bohatera o relacje z ojcem i tłumaczy mu, że wszyscy wielcy ateiści w historii mieli "daddy issues". Brakuje tutaj wszakże refleksji, że właśnie ten sposób, tzn. poddanie w wątpliwość autorytetu, staje się zazwyczaj pierwszym krokiem przy wykształceniu indywidualnego krytycznego myślenia. A rodzice, jako osoby bezpośrednio związane, którym w dzieciństwie ufaliśmy bezgranicznie, stają się właśnie najlepszym obiektem buntu. Drugą wielką manipulacją jest ostatnia rozmowa Lee z przyjacielem, który doradza mu w sprawie śledztwa o Chrystusie. Mężczyzna jest dla bohatera tym cenniejszym podparciem, że sam miał podobne problemy z córką, która w pewnym momencie nawróciła się na katolicyzm. Wytwarza się więc przed widzem obraz niemal zorganizowanego ruchu przeciwko Kościołowi. Tym, co jednak przelewa czarę goryczy są słowa tegoż przyjaciela o niezbędności wiary nawet w ateizmie. "Wiara w boga, niewiara w boga - każda bazuje na akcie wiary". Wszakże nauka także wymaga przeświadczenia o zgodności faktów, prawda? Problem w tym, że w ogóle tak nie jest. Badania naukowe w żadnym razie nie zawłaszczają sobie przekonania o mówieniu na temat prawd absolutnych. Wręcz przeciwnie, naukowcy podkreślają, że wszystkie teorie mogą w pewnym momencie, np. poprzez udowodnienie prawdziwości innej, sprzecznej koncepcji, zostać obalone. I właśnie to szczere podejście do ewolucji jest siłą nauki samej w sobie.

I to nie jest wcale tak, że nie da się zrobić mądrego filmu o wierze. Wcale nie tak dawno mieliśmy przecież Ludzi Boga (2010, reż. X. Beauvois) i znakomity serial Młody papież (2016, reż. P. Sorrentino). Aby mówić o tym temacie rzetelnie potrzeba jednak szczerości, otwartości i zrozumienia czasów współczesnych. Tymczasem Sprawa Chrystusa jest przyjemnym do oglądania, ale jednak tylko zbiorem często irytujących, powtarzalnych frazesów.

Sprawa Chrystusa

The Case of Christ (2017, reż. Jon Gunn)

Filmweb ----- IMDb ----- Rotten Tomatoes